Sâu bệnh hại cà phê: Nhận diện và giải pháp phòng trừ rệp hại cà phê hiệu quả

Cây cà phê là cây công nghiệp chủ lực tại nhiều vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, sâu bệnh hại cà phê luôn là mối đe dọa đến năng suất và chất lượng cây trồng. Trong đó, rệp hại cà phê gồm rệp sáp hại quả, rệp sáp hại rễ, và rệp vảy xanh – nâu là những đối tượng phổ biến và nguy hiểm. Cùng Bio Việt Nam tìm hiểu chi tiết từng loại và cách phòng trừ hiệu quả.

Rệp sáp hại quả cà phê

Rệp sáp hại quả (thường là Planococcus citri) là loại côn trùng nhỏ, có màu trắng sáp, sống tập trung thành từng đám trên quả, cuống quả hoặc lá non của cây cà phê.

PHÂN BÓN CHUYÊN DỤNG CHO CÀ PHÊ

• Super Lân – Canxi – Bo Kẽm: Giải pháp dinh dưỡng toàn diện cho tiêu và cà phê

Đặc điểm gây hại

• Chúng chích hút nhựa cây, làm cho quả bị còi cọc, dễ rụng.
• Rệp tiết mật ngọt, tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển, làm đen quả và giảm quang hợp.
• Là trung gian truyền một số loại virus và vi khuẩn gây bệnh.

Thời điểm gây hại

• Xuất hiện nhiều vào mùa khô, khi độ ẩm thấp, nhất là từ tháng 2 đến tháng 5.
• Gây hại mạnh ở các vườn rậm rạp, bón thừa đạm hoặc không cắt tỉa thường xuyên.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Imidacloprid 100SL, Chlorpyrifos Ethyl, hoặc hỗn hợp Abamectin + Dầu khoáng.
• Liều lượng khuyến cáo:
  • Imidacloprid 100SL: 25ml/25 lít nước.
  • Phun 2 – 3 lần cách nhau 7 – 10 ngày.
  • Nên phối hợp với chất bám dính để tăng hiệu quả.
    

Rệp sáp hại rễ cà phê

Rệp sáp hại rễ (thường là Dysmicoccus spp.) là nhóm rệp sống dưới đất, bám vào rễ cây cà phê để chích hút nhựa cây.

Đặc điểm gây hại

• Rễ bị rệp chích hút sẽ bị thối, giảm khả năng hút nước và dinh dưỡng.
• Cây còi cọc, lá vàng, rụng trái non, năng suất giảm mạnh.
• Khó phát hiện bằng mắt thường do sinh sống dưới đất.

Thời điểm gây hại

• Thường gây hại mạnh vào mùa nắng kéo dài.
• Đất tơi xốp, cỏ dại nhiều là điều kiện thuận lợi cho rệp phát triển.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Chlorpyrifos Ethyl, Diazinon hoặc Thiamethoxam.
• Cách dùng:
  • Dạng tưới gốc: Chlorpyrifos Ethyl 480EC 60ml/8 lít nước, tưới gốc khoảng 1 – 2 lít/gốc.
  • Xới nhẹ lớp đất mặt trước khi tưới thuốc để thuốc tiếp xúc tốt với rệp.

Rệp vảy xanh và rệp vảy nâu

Rệp vảy xanh (Coccus viridis) và rệp vảy nâu (Saissetia coffeae) là hai loài rệp thường gặp trên cành và mặt dưới lá cà phê, có vỏ ngoài cứng như vảy cá.

Đặc điểm gây hại

• Chúng chích hút nhựa cây, làm lá vàng, cành khô, quả bị rụng sớm.
• Gây ra hiện tượng bồ hóng đen trên lá và quả, làm giảm khả năng quang hợp.
• Khi mật số cao, làm giảm mạnh năng suất cây trồng.

Thời điểm gây hại

• Xuất hiện quanh năm, cao điểm vào mùa khô (tháng 1 – 4) và đầu mùa mưa.
• Vườn ít thông thoáng, nhiều tán lá rậm là nơi rệp phát triển mạnh.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Buprofezin, Pyriproxyfen, hoặc hỗn hợp dầu khoáng + thuốc nội hấp.
• Liều lượng khuyến cáo:
  • Buprofezin 25WP: 30g/25 lít nước.
  • Phun kỹ lên mặt dưới lá, cành non – nơi rệp cư trú.

Mọt đục quả cà phê

Mọt đục quả (Hypothenemus hampei), hay còn gọi là mọt cà phê, là loài côn trùng nhỏ có thân hình tròn, màu nâu đen, chuyên đục vào trong quả cà phê để sinh sống và đẻ trứng.

XEM THÊM: Thuốc Trừ Sâu Bio Siêu Sâu – Giải Pháp Bảo Vệ Cây Trồng

Đặc điểm gây hại

• Ấu trùng và trưởng thành đều gây hại bằng cách đục lỗ vào nhân cà phê.
• Gây hư hỏng hạt, giảm chất lượng thương phẩm và năng suất.
• Quả bị mọt tấn công dễ rụng, thối.

Thời điểm gây hại

• Xuất hiện chủ yếu vào giai đoạn cà phê bắt đầu hình thành quả chín.
• Tập trung nhiều vào đầu và giữa mùa thu hoạch (tháng 9 – 12).

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Lambda-Cyhalothrin, Chlorpyrifos Ethyl, hoặc hỗn hợp Emamectin + Dầu khoáng.
• Liều lượng:
  • Lambda-Cyhalothrin 25EC: 20 – 25 ml/25 lít nước.
  • Phun 2 – 3 lần, cách nhau 7 – 10 ngày.
    

Mọt đục cành cà phê

Mọt đục cành (Xylosandrus compactus) là loài côn trùng chuyên tấn công vào thân, cành non của cây cà phê, gây tổn thương từ bên trong mà khó nhận biết bên ngoài.

Đặc điểm gây hại

• Đục lỗ vào cành non để làm tổ và đẻ trứng.
• Gây héo, khô cành, lá rụng, cành bị chết từng đoạn.
• Vết đục có thể là điểm xâm nhập của nấm, vi khuẩn gây bệnh khác.

Thời điểm gây hại

• Xuất hiện quanh năm, nhưng mạnh nhất vào đầu mùa mưa (tháng 4 – 6).
• Vườn trồng dày, ẩm độ cao là điều kiện lý tưởng cho mọt phát triển.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Bifenthrin, Cypermethrin hoặc hỗn hợp dầu khoáng + thuốc trừ sâu.
• Liều lượng:
  • Bifenthrin 10EC: 20 – 25 ml/25 lít nước.
  • Phun kỹ lên thân, cành có dấu hiệu mọt đục.
    

Sâu đục thân mình đỏ

Sâu đục thân mình đỏ (Zeuzera coffeae) là loài sâu có màu đỏ sẫm khi còn non, chuyên đục vào thân chính cây cà phê, gây tổn thương nghiêm trọng và lâu dài.

Đặc điểm gây hại

• Sâu non chui vào thân chính, ăn rỗng lõi gỗ bên trong.
• Làm cây bị yếu, khô héo, thậm chí chết cây nếu không phát hiện sớm.
• Vết đục thường có mùn gỗ đùn ra ngoài và phân sâu.

Thời điểm gây hại

• Thường phát sinh vào mùa khô (tháng 1 – 5) và đầu mùa mưa.
• Các vườn cà phê lâu năm, cây yếu dễ bị sâu tấn công.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Abamectin, Emamectin benzoate, hoặc hỗn hợp có Deltamethrin.
• Liều lượng:
  • Emamectin benzoate 5WG: 3 – 4g/16 lít nước.
  • Kết hợp phun toàn cây và tiêm trực tiếp vào lỗ sâu nếu có.
  • Định kỳ kiểm tra thân cây để phát hiện sớm và xử lý kịp thời.

Sâu đục thân mình trắng

Sâu đục thân mình trắng (Xyleutes ceramica) là một loài sâu non có thân màu trắng sữa, phát triển trong thân cây cà phê và đục vào lõi thân, gây tổn thương nghiêm trọng cho cây.

Đặc điểm gây hại

• Sâu non đục lỗ vào thân cây, gây ra các vết nứt hoặc đùn mùn cưa và phân sâu ra ngoài.
• Làm cây suy yếu, héo cành, gãy nhánh, ảnh hưởng lớn đến năng suất.
• Khi mật độ cao, có thể gây chết cây hàng loạt.

Thời điểm gây hại

• Gây hại quanh năm nhưng mạnh nhất vào mùa khô (tháng 1 – 4).
• Thường gặp ở các vườn cà phê lâu năm, ít chăm sóc và có cây suy yếu.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Abamectin, Emamectin benzoate, Chlorantraniliprole.
• Liều lượng:
  • Abamectin 1.8EC: 20 – 25ml/25 lít nước.
  • Emamectin benzoate 5WG: 3 – 4g/16 lít nước.
  • Phun đều thân cây và tiêm trực tiếp vào lỗ sâu đục nếu có biểu hiện.

Ve sầu gây hại cà phê

Ve sầu là loài côn trùng có vòng đời dài, sống trong đất nhiều năm dưới dạng ấu trùng, gây hại cho rễ cây cà phê bằng cách chích hút nhựa.

Đặc điểm gây hại

• Ấu trùng ve sầu chích hút rễ, làm cây còi cọc, chậm phát triển, dễ rụng quả non.
• Trưởng thành bay lên mặt đất, tạo thành các lỗ to, làm đất xốp dễ mất nước.
• Cây bị hại thường vàng lá, cành khô héo vào mùa khô.

Thời điểm gây hại

• Ấu trùng gây hại liên tục trong đất, thường bộc phát vào mùa khô hạn kéo dài (tháng 2 – 5).
• Trưởng thành xuất hiện nhiều sau các cơn mưa đầu mùa.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Fipronil, Chlorpyrifos Ethyl, Thiamethoxam.
• Liều lượng:
  • Fipronil 5SC: 20 – 30ml/20 lít nước, tưới vào gốc cây.

  • Chlorpyrifos Ethyl 480EC: 60ml/8 lít nước, tưới hoặc phun lên vùng rễ.

Sâu đục quả cà phê

Sâu đục quả (Conogethes punctiferalis) là một loại sâu non thường tấn công trực tiếp vào quả cà phê đang lớn, ăn phần thịt quả và nhân, gây hư hỏng nặng.

Đặc điểm gây hại

• Sâu non đục lỗ trên vỏ quả, ăn phần trong làm hạt bị nhăn nheo, thối hoặc mốc.
• Gây rụng quả hàng loạt, ảnh hưởng chất lượng cà phê nhân.
• Có thể gây nhầm lẫn với mọt đục quả nếu không quan sát kỹ.

Thời điểm gây hại

• Mạnh nhất vào giai đoạn quả bắt đầu lớn đến lúc chín (tháng 8 – 11).
• Trời nóng ẩm là điều kiện thuận lợi cho sâu phát triển.

Thuốc phòng trừ

• Hoạt chất: Indoxacarb, Emamectin benzoate, Spinetoram.
• Liều lượng:
  • Indoxacarb 150SC: 15ml/16 lít nước.
  • Phun 2 – 3 lần, cách nhau 7 – 10 ngày trong giai đoạn quả phát triển.
    

Việc kiểm tra thường xuyên, phát hiện sớm các loại sâu bệnh hại cà phê, đặc biệt là các đối tượng khó quan sát như sâu đục thân, đục quả hay ve sầu là cực kỳ quan trọng để bảo vệ vườn cây. Bên cạnh việc sử dụng thuốc đúng liều lượng và đúng thời điểm giúp vụ cà phê của bà con luôn được mùa, chất lượng cà phê cao.