Trong quá trình canh tác, bà con nông dân thường gặp tình trạng lúa bị vàng lá thối rễ, đặc biệt ở giai đoạn đẻ nhánh và rước đòng. Đây là hiện tượng đáng lo ngại vì nó làm cây lúa chậm phát triển, khó đẻ nhánh, bông ít và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Vậy nguyên nhân lúa bị vàng lá, thối rễ là do đâu và cách khắc phục ra sao? Mời bà con hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây với kỹ sư nông nghiệp của Bio Việt Nam nhé! .
Biểu hiện của lúa bị vàng lá thối rễ
Khi lúa bị vàng lá và thối rễ, bà con sẽ dễ dàng nhận thấy những dấu hiệu sau:
- Lá lúa bị vàng, lá già đỏ khô: Lá bắt đầu vàng từ chóp lá, lan xuống, hoặc vàng giữa lá tùy vào nguyên nhân. Một số trường hợp, lá già đỏ ửng rồi khô dần.
- Rễ lúa bị đen và thối: Bộ rễ bị hư hại, rễ đen, không trắng khỏe như bình thường.
- Cây lúa chậm phát triển: Lúa đứng im, không ra nhánh mới, cây còi cọc và không đồng đều.
- Rễ mới không phát triển: Hệ rễ không đâm chồi mới, cây không hấp thụ được dinh dưỡng, dẫn đến suy yếu toàn bộ ruộng.
Những biểu hiện này thường xuất hiện rải rác từng đám, có thể lan nhanh ra cả ruộng nếu không xử lý kịp thời.
Nguyên nhân khiến lúa bị vàng lá thối rễ
Có nhiều yếu tố gây ra tình trạng vàng lá thối rễ ở lúa, dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất của tình trạng này.
Do nấm bệnh gây vàng lá thối rễ
- Một số loại nấm trong đất như Fusarium, Pythium, Rhizoctonia solani thường gây bệnh thối rễ, làm rễ đen và mục nát.
- Điều kiện ruộng ngập úng kéo dài, đất bí chặt, thiếu oxy là môi trường thuận lợi cho nấm phát triển.
- Khi bị nấm tấn công, cây lúa dễ bị vàng lá và phát triển kém.
Tuyến trùng
- Tuyến trùng là loại sinh vật ký sinh trên rễ lúa, chích hút làm rễ bị tổn thương và thối dần.
- Triệu chứng tuyến trùng gây hại là rễ phồng to, không hút được dinh dưỡng. Cây lúa sinh trưởng chậm, lá vàng từ gốc lên.
Vi khuẩn gây hại
- Một số vi khuẩn trong đất (như vi khuẩn gây thối nhũn) kết hợp với nấm bệnh sẽ làm rễ bị thối nhanh hơn.
- Vi khuẩn phát triển mạnh khi ruộng bị ẩm ướt, nhiều xác bã hữu cơ và nhiệt độ cao.
Ngộ độc hữu cơ, phèn
- Ngộ độc hữu cơ: Đất chứa nhiều rơm rạ phân hủy sinh ra độc chất (axit hữu cơ, H2S) làm rễ lúa bị nghẹt, chuyển sang màu đen và hư hại.
- Đất phèn: Chứa nhiều sắt, nhôm và sunfat gây ngộ độc, dẫn đến lá lúa vàng cam, cháy rễ.
- Đây là nguyên nhân phổ biến ở những chân ruộng trũng, không được xử lý kỹ trước khi gieo sạ.
Thiếu dinh dưỡng khiến lúa bị vàng lá thối rễ
- Lúa thiếu các nguyên tố như kali, lân, kẽm, magie sẽ khiến cây yếu, lá vàng, rễ kém phát triển.
- Bón đạm quá nhiều nhưng thiếu kali, lân cũng gây mất cân đối dinh dưỡng, làm rễ yếu và dễ thối.
- Không bổ sung thêm các khoáng chất vi lượng khiến lúa bị vàng lá, thối rễ.
Giải pháp xử lý lúa bị vàng lá thối rễ
Để khắc phục hiệu quả tình trạng lúa bị vàng lá thối rễ, bà con cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Xử lý đất
- Tháo cạn nước, phơi ải mặt ruộng từ 2 – 3 ngày để rễ phục hồi, đất thoáng khí.
- Bón vôi (CaCO₃ hoặc Dolomite): Giúp hạ phèn, cải tạo đất, khử độc tố hữu cơ. Liều lượng khoảng 500 – 700 kg/ha tùy mức độ phèn.
- Sử dụng chế phẩm sinh học:
- Dùng các loại chế phẩm chứa nấm đối kháng Trichoderma để tiêu diệt nấm bệnh hại rễ.
- Hoặc dùng sản phẩm Bio siêu kích rễ – ổn định pH để phục hồi bộ rễ nhanh, giải độc đất hiệu quả.
Chăm sóc lúa – bổ sung dinh dưỡng
- Bón phân cho lúa cân đối NPK: Hạn chế bón nhiều đạm khi lúa yếu. Nên bổ sung kali, lân và vi lượng (Zn, Mg, Bo) để cây khỏe, rễ trắng.
- Phun phân bón lá:
- Sử dụng phân bón lá giàu axit amin, humic, tảo biển để kích thích ra rễ mới.
- Ví dụ: Bio siêu đẻ nhánh, bio siêu rước đòng…
- Kết hợp bón lót hữu cơ vi sinh từ đầu vụ để tạo đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng và hạn chế mầm bệnh.
XEM THÊM:
Phòng trừ sâu bệnh hại
- Kiểm tra tuyến trùng và nấm bệnh: Nếu thấy tuyến trùng, có thể dùng chế phẩm sinh học hoặc thuốc đặc trị như Validamycin, Trichoderma.
- Ngăn ngừa vi khuẩn gây hại: Giữ ruộng thông thoáng, luân canh cây trồng để giảm mật độ vi sinh vật gây bệnh.
- Phun thuốc trừ nấm an toàn: Khi bệnh nặng, sử dụng thuốc đặc trị nấm như Folicur, Tilt Super, kết hợp phân bón lá để phục hồi.
Một số lưu ý quan trọng để hạn chế vàng lá thối rễ
Ngoài những giải pháp trên thì trong quá trình xử lý tình trạng lúa bị vàng lá thối rễ bà con nên lưu ý 1 vài điểm sau:
- Không để ruộng ngập úng kéo dài, điều chỉnh mực nước 2 – 5 cm trong giai đoạn đẻ nhánh, rút nước xen kẽ để kích rễ.
- Xử lý rơm rạ sau thu hoạch bằng chế phẩm vi sinh để tránh ngộ độc hữu cơ vụ sau.
- Chọn giống lúa khỏe, kháng bệnh, xử lý hạt giống bằng thuốc trừ nấm hoặc nước muối loãng trước khi gieo.
- Bón phân theo nguyên tắc “4 đúng”: đúng loại – đúng lượng – đúng lúc – đúng cách.
Hiện tượng lúa bị vàng lá thối rễ là vấn đề phổ biến, nhưng nếu bà con nắm rõ nguyên nhân và áp dụng đúng kỹ thuật xử lý, cây lúa sẽ phục hồi nhanh, ra nhánh khỏe và đạt năng suất cao. Hãy chú trọng cải tạo đất, quản lý nước, bón phân cân đối và phòng ngừa nấm bệnh ngay từ đầu vụ để hạn chế tối đa tình trạng này. Chúc bà con có 1 vụ mùa bội thu.
