Nên bón phân gì cho lúa? Hướng dẫn cách bón phân cho lúa hiệu quả

Việc bón phân cho lúa là yếu tố then chốt quyết định đến năng suất và chất lượng hạt gạo. Tuy nhiên, không ít bà con vẫn còn phân vân không biết nên bón phân gì cho lúa, bón như thế nào để cây phát triển đều, chống chịu sâu bệnh tốt và đạt sản lượng cao nhất. Mời bà con theo dõi bài viết dưới đây, kỹ sư nông nghiệp của Bio Việt Nam sẽ hướng dẫn chi tiết. 

Tầm quan trọng của việc bón phân cho lúa

Bón phân cho lúa là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến sinh trưởng, phát triển và năng suất cây lúa. Phân bón giúp bổ sung các chất dinh dưỡng thiết yếu như đạm (N), lân (P), kali (K), cùng các vi lượng cần thiết cho quá trình quang hợp, trao đổi chất và hình thành hạt.

Ngoài ra, việc bón đúng loại phân, đúng lúc và đúng liều lượng còn giúp giảm chi phí sản xuất, hạn chế sâu bệnh và nâng cao chất lượng hạt gạo, góp phần tăng lợi nhuận cho bà con nông dân.

Nếu không được bón phân đầy đủ và đúng cách, cây lúa sẽ rơi vào tình trạng thiếu dinh dưỡng trầm trọng, dẫn đến nhiều hệ lụy:

• Lúa sinh trưởng chậm, đẻ nhánh kém, thân yếu dễ đổ ngã.
• Hạt lúa lép nhiều, năng suất thấp.
• Dễ bị sâu bệnh tấn công, nhất là ở giai đoạn làm đòng và trổ bông.
• Chất lượng hạt giảm, gạo không ngon, khó tiêu thụ.
• Về lâu dài, đất sẽ bạc màu nghiêm trọng, ảnh hưởng đến các vụ mùa tiếp theo.

Vai trò của phân bón đối với cây lúa 

Phân bón lúa không chỉ đơn thuần là chất dinh dưỡng cho cây mà còn đóng vai trò hỗ trợ toàn diện trong suốt quá trình sinh trưởng của lúa, cụ thể:

• Phân đạm (N): Giúp cây lúa phát triển thân, lá, tăng khả năng quang hợp, đặc biệt quan trọng trong giai đoạn đẻ nhánh và phát triển thân cây.
• Phân lân (P): Kích thích bộ rễ phát triển mạnh, giúp lúa trổ bông đồng đều, tăng khả năng chống chịu với điều kiện bất lợi.
• Phân kali (K): Làm hạt chắc, tăng sức đề kháng với sâu bệnh và giúp cây lúa chống chịu tốt với hạn hán, ngập úng.
• Phân vi sinh và hữu cơ: Cải tạo đất, tăng độ tơi xốp, giữ ẩm tốt, cung cấp dinh dưỡng bền vững cho cây trồng.

Việc kết hợp các loại phân bón này một cách khoa học sẽ giúp cây lúa phát triển toàn diện, trổ đều, chắc hạt và đạt năng suất vượt trội.

Phân bón lúa là phân gì?

Phân bón lúa là những loại phân cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho cây lúa trong suốt quá trình sinh trưởng, phát triển từ khi cấy mạ đến lúc thu hoạch. Tùy vào từng giai đoạn, bà con cần lựa chọn loại phân phù hợp để đạt hiệu quả tối ưu. 

Đạm – Lân – Kali: Bộ ba phân bón thiết yếu cho lúa

Bộ 3 phân bón thiết yếu giúp lúa sinh trưởng và phát triển toàn diện. Đó là: Đạm – lân – kali. Tuy nhiên, mỗi một giai đoạn cây lúa sinh trưởng thì lượng phân bón sẽ là khác nhau. 

Phân đạm (N)

Phân đạm chứa hàm lượng nitơ (N) cao, là chất dinh dưỡng chính giúp cây phát triển thân, lá. Các loại đạm phổ biến gồm: Ure, SA (Sunphat Amon), hoặc đạm cá sinh học.

• Vai trò:
  • Thúc đẩy quá trình sinh trưởng, giúp lúa xanh tốt, đẻ nhánh mạnh.
  • Tăng khả năng quang hợp và tích lũy chất dinh dưỡng cho cây.
  • Cần thiết nhất trong giai đoạn đẻ nhánh và phát triển thân lá.

 Phân lân (P)

Phân lân chứa nguyên tố phốt pho, dạng phổ biến như lân supe, lân nung chảy.

• Vai trò:
  • Kích thích bộ rễ phát triển, giúp cây lúa khỏe mạnh ngay từ giai đoạn mạ.
  • Thúc đẩy quá trình ra hoa, trổ bông đều, chống chịu điều kiện bất lợi.
  • Phù hợp bón lót hoặc bón sớm ngay sau khi cấy/sạ.

Phân kali (K)

Kali là nguyên tố giúp cây lúa phát triển cân đối, tăng sức đề kháng. Các dạng thường gặp như KCl (kali clorua), K2SO4 (kali sunphat).

• Vai trò:
  • Làm hạt lúa chắc mẩy, sáng đẹp, tăng chất lượng gạo.
  • Tăng khả năng chống đổ ngã, sâu bệnh và thời tiết khắc nghiệt.
  • Nên bón vào giai đoạn làm đòng – vào chắc.

Phân bón lá

Phân bón lá cho lúa là loại phân dạng nước hoặc dạng hòa tan, được phun trực tiếp lên lá lúa. Cây hấp thụ dinh dưỡng qua biểu bì lá, thay vì qua rễ như các loại phân truyền thống.

Vai trò:

• Cung cấp nhanh các vi lượng cần thiết (Bo, Zn, Fe, Mg…) giúp cây lúa phát triển đồng đều.
• Kích thích ra bông, giúp bông lúa trổ đều, đòng chắc.
• Tăng khả năng chống chịu sâu bệnh, đặc biệt trong điều kiện đất khó hấp thu dinh dưỡng.
• Dễ sử dụng, hiệu quả nhanh – phù hợp sử dụng ở giai đoạn làm đòng – trổ bông – chắc hạt.

Phân hữu cơ và vi sinh

Phân hữu cơ là loại phân được sản xuất từ các nguyên liệu tự nhiên như phân chuồng, xác bã thực vật, than bùn, phụ phẩm nông nghiệp…

Vai trò:

• Cải tạo đất: Giúp đất tơi xốp, tăng độ ẩm, giữ nước và giữ chất dinh dưỡng tốt hơn.
• Cung cấp dưỡng chất bền vững: Phân hủy chậm, cung cấp đạm, lân, kali và vi lượng một cách từ từ và lâu dài.
• Tăng cường hệ vi sinh vật có lợi trong đất: Giúp cây hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, hạn chế bệnh rễ.
• Thân thiện môi trường: Giảm ô nhiễm, nâng cao chất lượng nông sản theo hướng hữu cơ – bền vững.

Nên bón phân gì cho lúa qua các giai đoạn?

Để trả lời chính xác cho câu hỏi “nên bón phân gì cho lúa”, bà con cần hiểu rằng mỗi giai đoạn sinh trưởng của cây lúa đều có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau. Bón phân đúng loại, đúng thời điểm sẽ giúp lúa phát triển cân đối, trổ bông đều, hạt chắc mẩy và đạt năng suất tối ưu.

Giai đoạn bón lót (trước hoặc ngay sau khi cấy/sạ)

• Loại phân nên dùng:
  • Phân lân (lân supe, lân nung chảy): 20–25 kg/sào (360m²)
  • Phân hữu cơ hoai mục/vi sinh: 300–500 kg/sào
  • Đạm (Ure): 3–4 kg/sào
  • Kali: 1–2 kg/sào (nếu đất thiếu kali)
  • Phân bón lá sinh học: Có thể sử dụng loại chứa acid humic hoặc vi lượng để kích rễ
• Thời gian bón:
  • Trước khi gieo sạ/cấy 3–7 ngày hoặc ngay sau khi sạ/cấy.
  • Mục đích: Tạo nền dinh dưỡng ban đầu giúp cây bén rễ, ra lá nhanh.

Giai đoạn bón thúc đẻ nhánh (7–12 ngày sau sạ/cấy)

• Loại phân nên dùng:
  • Đạm (Ure): 4–5 kg/sào
  • Kali (KCl): 2–3 kg/sào
  • Phân vi sinh: Dạng rải hoặc tưới gốc
  • Phân bón lá: Bà con sử dụng Bio siêu đẻ nhánh giúp kích lúa ra rễ nhanh, đẻ nhánh hữu hiệu, hạn chế sâu bệnh. 
• Thời gian bón:
  
  • Bón khi cây lúa bắt đầu đẻ nhánh.
  • Mục tiêu: Tăng số dảnh hữu hiệu, tạo tiền đề cho năng suất.

Giai đoạn bón thúc làm đòng (25–35 ngày sau sạ)

• Loại phân nên dùng:
  • Đạm (Ure): 3–4 kg/sào
  • Kali (KCl): 3–4 kg/sào
  • Phân vi sinh/hữu cơ: Nếu đất xấu, nên bổ sung thêm
  • Phân bón lá: Bio siêu rước đòng – giàu vi lượng (Bo, Zn, Mg…) hoặc có GA3 kích thích đòng to, mập, lúa trổ thoát đồng loạt. 
• Thời gian bón:
  • Khi lúa bắt đầu làm đòng (có thể rẽ bẹ xem đòng)
  • Mục tiêu: Tăng chiều dài bông, tỷ lệ hạt chắc cao, chống nghẹn đòng.

Giai đoạn bón thúc vô gạo (45–55 ngày sau sạ)

• Loại phân nên dùng:
  • Kali (KCl): 3–4 kg/sào
  • Đạm (Ure): 1–2 kg/sào (nếu cây có dấu hiệu thiếu đạm)
  • Phân bón lá: Sử dụng Bio vô gạo thần tốc giúp lúa vào gạo nhanh, hạn chế lem lép. Đồng thời giúp lúa cứng cây, ít sâu bệnh, hạn chế đổ ngã. 
  • Phân hữu cơ/vi sinh: Không khuyến khích bón giai đoạn này, nên bổ sung từ đầu vụ
• Thời gian bón:
  • Khi lúa bắt đầu vào giai đoạn chắc hạt
  • Mục tiêu: Làm chắc hạt, hạn chế lép, nâng cao chất lượng gạo.

Những lưu ý khi bón phân cho lúa

Trong quá trình bón phân cho lúa bà con chú ý một số điểm sau để lúa sinh trưởng phát triển hiệu quả. Tránh tình trạng thừa – thiếu phân ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng. 

• Không bón quá nhiều đạm: Gây lốp đổ, sâu bệnh và giảm chất lượng gạo.
• Cần cân đối N – P – K: Mỗi loại phân đóng vai trò riêng, bón thiếu hoặc lệch dễ gây mất cân đối dinh dưỡng.
• Ưu tiên kết hợp phân hữu cơ – vô cơ: Giúp cải tạo đất, tăng hiệu quả hấp thu dưỡng chất.
• Theo dõi tình trạng cây và thời tiết: Để điều chỉnh liều lượng phân kịp thời. Ví dụ: mưa nhiều có thể rửa trôi phân, cần bù lại.
• Sử dụng phân bón lá đúng cách: Không nên phun vào giữa trưa nắng hoặc lúc trời sắp mưa để tránh cháy lá và mất hiệu quả.
• Lưu ý theo từng vùng đất: Đất phèn, đất mặn, đất bạc màu cần chọn phân chuyên biệt và liều lượng phù hợp.

Việc bón phân đúng loại, đúng thời điểm và đúng liều lượng đóng vai trò then chốt giúp cây lúa phát triển khỏe mạnh, tăng sức đề kháng và cho năng suất vượt trội. Qua từng giai đoạn sinh trưởng – từ bón lót, đẻ nhánh, làm đòng đến vô gạo – bà con cần linh hoạt lựa chọn các loại phân như đạm, lân, kali, phân hữu cơ vi sinh và phân bón lá sao cho phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của cây. Hi vọng với những thông tin trên thì bà con đã trả lời được câu hỏi nên bón phân gì cho lúa.