Lúa là loại cây trồng rất mẫn cảm với điều kiện đất đai và môi trường nước. Trong đó, ngộ độc phèn là hiện tượng phổ biến ở các vùng đất chua phèn, đất phèn tiềm tàng, nhất là vào mùa mưa hoặc khi cày bừa chưa kỹ. Ngộ độc phèn khiến rễ lúa bị tổn thương, sinh trưởng kém, lá vàng, lùn cây, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Vậy dấu hiệu lúa bị ngộ độc phèn là gì? Lúa bị ngộ độc phèn phải làm sao? Mời bà con cùng Bio Việt Nam đi tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây.
Dấu hiệu nhận biết lúa bị ngộ độc phèn
Khi cây lúa bị ngộ độc phèn, bà con có thể dễ dàng nhận biết qua các biểu hiện rõ rệt ở cả thân – lá – rễ.
Lá lúa biến màu bất thường
- Lá non chuyển vàng, đặc biệt là ở chóp và mép lá.
- Lá già xuất hiện đốm nâu, sau đó lan rộng thành các mảng màu nâu, vàng cam hoặc bầm tím.
- Một số lá có biểu hiện khô cháy ở đầu lá.
Cây lúa còi cọc, nở bụi kém
- Cây lúa sinh trưởng chậm, lùn, thân yếu, lá rủ xuống.
- Khả năng nở bụi (đẻ nhánh) thấp, chồi nhỏ, dễ chết dần.
- Mật độ cây thưa dần trên ruộng.
Rễ lúa bị tổn thương
- Rễ chuyển màu nâu đen, xoắn lại, khô hoặc bị thối.
- Khả năng hút dinh dưỡng và nước giảm rõ rệt.
Nước ruộng có màu vàng sậm hoặc đỏ gạch
- Màu nước là dấu hiệu cho thấy lượng sắt, nhôm tự do trong đất đang ở mức cao – nguyên nhân trực tiếp gây ngộ độc phèn.
Nguyên nhân khiến lúa bị ngộ độc phèn
Nguyên nhân khiến lúa bị ngộ độc phèn có thể do môi trường, nước, hoặc do bà con sử dụng phân bón không hợp lý. Các nguyên nhân khiến lúa bị ngộ độc phèn:
- Đất phèn tiềm tàng, giàu sắt (Fe) và nhôm (Al) – Khi gặp nước và điều kiện yếm khí, các chất này được giải phóng, gây độc cho rễ.
- Ruộng không được tháo – phơi hợp lý, dẫn đến tình trạng tích tụ phèn sau nhiều vụ canh tác.
- Thiếu phân hữu cơ, pH đất thấp, khiến cây dễ tổn thương khi gặp phèn.
- Cày bừa chưa kỹ hoặc làm đất ngay sau khi cày ải, chưa rửa phèn kịp thời.
Lúa bị ngộ độc phèn phải làm sao? Cách xử lý hiệu quả
Để khắc phục tình trạng ngộ độc phèn ở lúa, cần kết hợp xử lý nước – điều chỉnh pH đất – cung cấp dinh dưỡng phù hợp. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết:
Điều chỉnh chế độ nước
- Tháo toàn bộ nước cũ trong ruộng càng sớm càng tốt. Nước cũ có hàm lượng phèn cao sẽ tiếp tục gây hại cho cây.
- Sau khi tháo cạn, nên xả nước mới vào để pha loãng và đẩy bớt lượng sắt, nhôm tự do trong đất.
- Thực hiện thay nước 2–3 lần/tuần trong 1–2 tuần đầu để giảm nhanh độc tố.
- Khi nước trong ruộng đã trong lại, giữ mực nước 3–5cm giúp cây hồi phục.
Cung cấp dinh dưỡng cân đối
Bón phân Lân – Cải thiện môi trường đất
- Lân giúp kết tủa sắt, nhôm tự do, đồng thời hỗ trợ rễ phục hồi nhanh.
- Sử dụng các loại phân Lân dễ tan như Super Lân, Lân nung chảy, DAP.
- Liều lượng: 30–50 kg/ha, bón khi nước trong ruộng đã được thay mới.
Bón phân hữu cơ – Tăng cường hệ vi sinh, ổn định pH
- Phân hữu cơ như phân chuồng hoai mục, phân vi sinh, hữu cơ sinh học giúp cải tạo đất, tạo môi trường lành mạnh cho rễ phát triển.
- Kích thích hệ rễ mới khỏe mạnh, phục hồi sinh trưởng.
- Liều lượng: 1–2 tấn/ha/vụ, rải đều trước khi cấy hoặc bổ sung sau khi tháo phèn.
Bổ sung vôi bột – Trung hòa axit, ổn định pH đất
- Vôi giúp trung hòa axit trong đất, giảm độc tố do nhôm, sắt.
- Sử dụng vôi nông nghiệp CaO hoặc vôi Dolomite.
- Liều lượng khuyến nghị: 300–500 kg/ha, rải đều trên mặt ruộng, cày xới kỹ trước khi cấy.
- Lưu ý: Không nên bón vôi và phân đạm cùng lúc vì sẽ làm giảm hiệu lực của phân.
Phòng ngừa lúa bị ngộ độc phèn từ đầu vụ
Ngoài việc xử lý khi lúa đã bị nhiễm phèn, bà con nên chủ động phòng ngừa từ trước bằng các biện pháp sau:
Cày sâu – Phơi ải ruộng
- Sau thu hoạch, nên cày ải sâu 15–20cm, để ruộng khô tự nhiên trong 2–3 tuần.
- Giúp oxy hóa phèn tiềm tàng, giảm độc tố trong vụ sau.
Rửa phèn định kỳ
- Trước khi xuống giống, xả nước – tháo nước liên tục 2–3 lần để rửa sạch phèn.
- Quan sát màu nước – nếu còn đục hoặc vàng cam, tiếp tục thay nước.
Tăng cường sử dụng phân hữu cơ
- Phân hữu cơ cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng giữ ẩm, thoát khí và hấp thu dinh dưỡng.
- Duy trì thói quen bón hữu cơ thường xuyên sẽ giúp đất khỏe, cây lúa ít bị sốc phèn.
- Bà con các tỉnh đồng bằng Sông Cửu Long hiện đang sử dụng sản phẩm Bio siêu kích rễ – ổn định pH của công ty Bio Việt Nam. Sản phẩm được sử dụng giúp cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng, giải độc phèn, chua mặn, kích thích rễ phát triển.
Bà con cần tư vấn chi tiết về sản phẩm cũng như cách giải phèn cho lúa. Mời bà con liên hệ HOTLINE: 087 633 8197.
Chọn giống chịu phèn
- Một số giống lúa có khả năng chống chịu phèn tốt như OM 6162, OM 5451, OM 7347,…
- Lựa chọn giống phù hợp với điều kiện đất giúp giảm thiểu thiệt hại do ngộ độc phèn gây ra.
Khi lúa bị ngộ độc phèn, phản ứng kịp thời bằng việc xả nước, bón phân Lân – vôi – hữu cơ sẽ giúp cây nhanh chóng phục hồi. Tuy nhiên, để đảm bảo lúa phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao, bà con cần kết hợp biện pháp canh tác cải tạo đất lâu dài như: cày phơi ải, sử dụng phân hữu cơ thường xuyên, chọn giống phù hợp. Hy vọng bài viết đã giúp bà con hiểu rõ “lúa bị ngộ độc phèn phải làm sao?” và có hướng xử lý hiệu quả ngay từ đầu vụ.
