Lem lép hạt lúa là gì? Biểu hiện, nguyên nhân và cách phòng trị hiệu quả

Lúa giai đoạn trổ đòng, vào hạt nếu gặp thời tiết bất lợi hay do sâu bệnh hại sẽ khiến lem lép hạt lúa. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng cũng như năng suất mùa vụ. Bởi vậy, bà con cần tìm hiểu kĩ về lem lép hạt cũng như cách phòng trừ hiệu quả. Cùng Bio Việt Nam tìm hiểu chi tiết về bệnh này qua bài viết dưới đây nhé! 

Lem lép hạt lúa là gì? Biểu hiện như thế nào?

Lem lép hạt lúa là hiện tượng các hạt lúa không vào chắc, lép nhẹ hoặc lép hoàn toàn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa. Đây là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất trên lúa, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều như ở Việt Nam.

Biểu hiện của bệnh lem lép hạt lúa:

• Hạt lúa bị lép, nhẹ, không chắc.
• Vỏ hạt bị đen, nâu hoặc có đốm lem lốm đốm.
• Bông lúa bị khô sớm, hạt không phát triển đều, tỷ lệ lép cao.
• Thường xuất hiện từ giai đoạn lúa trổ bông đến chín sáp.

Nguyên nhân gây lem lép hạt lúa

Bệnh lem lép hạt có thể do nhiều tác nhân gây ra như nấm, vi khuẩn, nhện gié hoặc điều kiện canh tác không phù hợp. Dưới đây là các tác nhân chính:

Do nhện gié

Nhện gié thường sống trong các bẹ của lá lúa. Khi đạt mật độ cao thì chúng bò lên trên bông lúa để chích hút khiến hạt lúa không phát triển được nữa. 

Đặc điểm gây hại:

• Nhện gié thường tấn công lúa từ giai đoạn làm đòng đến trổ bông.
• Chúng chích hút dinh dưỡng tại cổ bông và gié, làm nghẽn vận chuyển dinh dưỡng khiến hạt không vào chắc.
• Biểu hiện: Cổ bông bị thâm đen, hạt lép toàn bộ hoặc một phần, hạt phát triển không đều.

Thuốc điều trị:

• Có thể sử dụng các loại thuốc đặc trị nhện gié như Nissorun, Ortus, Comite, hoặc thuốc sinh học chuyên dùng theo khuyến cáo của cán bộ kỹ thuật địa phương.
• Phun vào giai đoạn trước trổ và sau trổ 5–7 ngày.
  

Do vi khuẩn

Vi khuẩn gây bệnh trên bông lúa sẽ làm thối đen hạt hoặc các nốt sần ở vỏ hạt. Vi khuẩn gây bệnh này chủ yếu là: Pseudomanas glumae (hay Bukhoderia glumae)

Đặc điểm gây hại:

• Vi khuẩn gây bệnh thường tấn công qua vết thương cơ học hoặc do côn trùng để lại.
• Gây ra hiện tượng cháy bông, hạt đen lem, không vào sữa.
• Thường lan nhanh trong điều kiện mưa nhiều, ẩm độ cao.

Thuốc điều trị:

• Sử dụng thuốc chứa hoạt chất Kasugamycin, Streptomycin, hoặc Oxytetracycline.
• Nên phun sớm ngay khi thấy dấu hiệu đầu tiên để ngăn chặn lây lan.
  

 Do nấm

12 loại nấm khác nhau thường bám vào vỏ trấu khi mật độ rộng thì sẽ xâm nhập vào bên trong hạt và khiến hạt bị lem lép. 

Đặc điểm gây hại:

• Các loài nấm như Fusarium spp., Curvularia spp., Helminthosporium spp. là nguyên nhân chính.
• Lây lan qua hạt giống, gió, nước mưa bắn hoặc do côn trùng truyền bệnh.
• Biểu hiện: hạt bị đốm nâu, xám hoặc đen, bề mặt sần sùi, biến dạng.

Thuốc điều trị:

• Dùng thuốc có hoạt chất Tricyclazole, Propiconazole, Hexaconazole, hoặc thuốc sinh học như Bio siêu trị lem lép.
• Cần phun phòng từ giai đoạn lúa làm đòng và duy trì 2 – 3 lần cách nhau 5 – 7 ngày.

Biện pháp phòng trừ lem lép hạt lúa hữu hiệu

Để hạn chế và ngăn ngừa bệnh lem lép hạt lúa, nông dân nên áp dụng quy trình canh tác tổng hợp, kết hợp giữa biện pháp sinh học, kỹ thuật canh tác và sử dụng thuốc hợp lý:

Chọn giống sạch bệnh

• Ưu tiên sử dụng giống lúa có khả năng kháng bệnh tốt như: OM5451, OM18, Đài Thơm 8, ST24, ST25…
• Hạt giống cần được xử lý trước khi gieo bằng thuốc trừ nấm và vi khuẩn.

Dinh dưỡng cho lúa đầy đủ, cân đối

• Không bón thừa đạm vì làm cây mềm yếu, dễ nhiễm bệnh.
• Tăng cường bón lân và kali để tăng sức đề kháng.
• Khuyến nghị lượng phân bón cho 1 ha:
  • Đạm (N): 80–100 kg
  • Lân (P₂O₅): 40–50 kg
  • Kali (K₂O): 30–40 kg

Gieo cấy đúng thời vụ

• Tránh gieo cấy sớm hoặc quá muộn khiến cây dễ gặp điều kiện bất lợi, tạo điều kiện cho bệnh phát sinh.
• Theo dõi sát thời tiết và khuyến cáo từ địa phương.

Thau chua rửa mặn, khử độc hữu cơ

• Đối với vùng đất phèn, mặn, cần rửa mặn kỹ trước khi gieo cấy.
• Bón vôi nông nghiệp để hạ phèn, kết hợp khử độc hữu cơ bằng chế phẩm sinh học.

Thuốc đặc trị bệnh lem lép hạt trên lúa

Bio siêu trị lem lép là dòng thuốc sinh học cao cấp, chuyên dùng đặc trị bệnh lem lép hạt do nấm, vi khuẩn gây ra. Đây là giải pháp an toàn, không tồn dư, phù hợp với nông nghiệp sạch và bền vững.

Bà con cần tư vấn chi tiết về sản phẩm cũng như kĩ thuật trồng, chăm sóc lúa để hạn chế lem lép hạt lúa. Mời bà con liên hệ ngay kĩ sư nông nghiệp của Bio Việt Nam. Qua số HOTLINE: 087 633 8197

Công dụng nổi bật

• Giúp lúa vào hạt chắc tới cậy, hạt sáng, bông vàng, tăng tỷ lệ chắc hạt.
• Tăng đề kháng tự nhiên, hạn chế sâu bệnh sau trổ.
• Thân thiện môi trường, an toàn cho người sử dụng.

Thành phần chính

• Hợp chất sinh học chiết xuất tự nhiên.
• Vi sinh vật đối kháng nấm, vi khuẩn hại hạt.
• Dưỡng chất kích thích phát triển hạt lúa.

Thời điểm phun thuốc phòng lem lép hạt cho lúa

Để đạt hiệu quả tối đa, nên phun thuốc phòng lem lép hạt lúa theo các mốc sau:

• Lần 1: Giai đoạn lúa trổ lẹt xẹt (5 – 7% bông trổ).
• Lần 2: Sau trổ 5 – 7 ngày.
• Lần 3: Nếu điều kiện thời tiết xấu (mưa nhiều, độ ẩm cao), nên phun nhắc lại sau 7 – 10 ngày.

 Có thể kết hợp Bio siêu trị lem lép với phân bón lá để vừa phòng bệnh, vừa nuôi dưỡng hạt chắc, mẩy, sáng đẹp.

Lem lép hạt lúa không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu nhập của nông dân. Việc nhận diện đúng nguyên nhân, áp dụng biện pháp tổng hợp, và sử dụng thuốc sinh học đặc trị như Bio siêu trị lem lép là giải pháp hữu hiệu, bền vững.