[BÍ QUYẾT] trị lem lép hạt lúa dứt bệnh ngay lần đầu tiên

Lem lép hạt lúa là một trong những căn bệnh thường gặp khi lúa đến giai đoạn vào hạt. Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh: vi khuẩn, nấm, môi trường, đất và khí hậu…Khi hạt lúa bị lem lép không chỉ khiến cho chất lượng lúa giảm mà năng suất cũng bị ảnh hưởng rất nhiều. Phải làm sao đây? Bài viết dưới đây kỹ sư nông nghiệp của Bio Việt Nam sẽ chia sẻ cho bà con cách phòng và điều trị bệnh lem lép hạt lúa dứt điểm, hiệu quả. 

Lem lép hạt lúa là gì? Nguyên nhân gây bệnh

Lem lép hạt lúa là hiện tượng hạt lúa không được thụ phấn hoặc bị ảnh hưởng trong quá trình phát triển, dẫn đến hạt lép, nhỏ, hoặc không đầy đặn. Hiện tượng này không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng hạt lúa khi thu hoạch.

Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh lem lép hạt lúa: do nấm, do vi khuẩn hay do môi trường hoặc kỹ thuật canh tác…Trong quá trình chăm sóc lúa bà con cần tìm hiểu rõ nguyên nhân để phòng và trị bệnh kịp thời. 

Lem lép do nấm (lép đen)

• Nấm Bipolaris oryzae là tác nhân chính gây bệnh lép đen.
• Đặc điểm: Trên vỏ trấu xuất hiện những đốm màu nâu đen, lan rộng làm hạt lúa không phát triển bình thường.
• Điều kiện phát triển: Thời tiết ẩm ướt, mưa nhiều, hoặc ruộng thoát nước kém tạo điều kiện cho nấm phát triển mạnh.

Lem lép do vi khuẩn (lép vàng)

• Tác nhân gây bệnh: Vi khuẩn Xanthomonas oryzae pv. oryzae.
• Đặc điểm: Hạt bị lép có màu vàng, thậm chí bông lúa có thể bị khô sớm.
• Điều kiện phát triển: Ruộng lúa bị ngập úng, hoặc thời tiết nóng ẩm kéo dài.

Yếu tố ngoại cảnh 

Có rất nhiều yếu tố phát sinh bệnh lem lép hạt lúa như: điều kiện thời tiết, đồng ruộng, sâu bệnh hay điều kiện chăm sóc và dinh dưỡng không phù hợp. 

• Điều kiện thời tiết:
  • Thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều tạo môi trường thuận lợi cho nấm và vi khuẩn gây bệnh phát triển.
  • Sương mù hoặc độ ẩm cao trong giai đoạn lúa trổ bông cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Vệ sinh đồng ruộng:
  • Các tàn dư thực vật, gốc rạ còn lại từ vụ trước là nơi cư trú của mầm bệnh.
• Sâu bệnh hại đồng hành:
  • Các loài sâu bệnh như rầy nâu, sâu cuốn lá làm suy yếu cây lúa, tạo điều kiện cho bệnh lem lép phát triển.
• Chăm sóc và dinh dưỡng không phù hợp:
  • Thừa đạm nhưng thiếu kali hoặc vi lượng làm cây lúa yếu, không chống chịu được sâu bệnh và điều kiện khắc nghiệt.

Triệu chứng gây hại

Có rất nhiều cách nhận biết triệu chứng của bệnh lem lép hạt lúa. Trong giai đoạn này bà con quan sát hạt lúa, vỏ bên ngoài, bông và toàn bộ cây lúa để nhận biết bệnh. 

• Hạt lúa không phát triển đầy đủ, thường bị lép hoặc nhỏ.
• Vỏ trấu xuất hiện các vết đốm màu nâu đen (do nấm) hoặc màu vàng nhạt (do vi khuẩn).
• Bông lúa bị khô sớm, hạt bị rụng hoặc không còn khả năng nảy mầm.
• Bông lúa lép hạt nhiều, nhất là các hạt ở phần đầu và giữa bông.
• Toàn bộ cây lúa có thể biểu hiện sinh trưởng kém, yếu ớt khi bệnh phát triển mạnh.

Hệ quả của bệnh lem lép hạt lúa

Lúa bị lem lép hạt khiến chất lượng gạo thấp và năng suất giảm. Bởi vậy, bà con cần phòng và điều trị bệnh kịp thời. 

1. Chất lượng gạo thấp
   • Hạt lép nhiều, gạo xay xát có tỷ lệ gãy cao.
   • Gạo không đều hạt, giảm giá trị thương mại.
   • Gạo bị nấm, vi khuẩn xâm nhập có thể chứa độc tố, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.
2. Năng suất giảm
   • Lượng hạt chắc giảm đáng kể, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng thu hoạch.
   • Ở những ruộng bị nhiễm bệnh nặng, năng suất có thể giảm từ 20–50%, thậm chí hơn.

Biện pháp phòng trừ bệnh lem lép hạt lúa

Hiểu rõ được những tác nhân gây bệnh thì bà con cũng rất dễ lựa chọn các giải pháp phòng và trị bệnh kịp thời. 

1. Biện pháp canh tác

• Vệ sinh đồng ruộng:
  • Dọn sạch tàn dư thực vật, gốc rạ sau mỗi vụ để hạn chế nguồn lây bệnh từ nấm, vi khuẩn.
  • Cày vùi sâu rơm rạ hoặc xử lý bằng chế phẩm sinh học để giảm tồn dư mầm bệnh.
• Sử dụng giống lúa đạt chuẩn:
  • Chọn giống lúa kháng bệnh tốt, phù hợp với điều kiện địa phương.
  • Mua giống từ các cơ sở uy tín, đảm bảo chất lượng.
• Quản lý nước phù hợp:
  • Duy trì mực nước ổn định trong giai đoạn lúa đẻ nhánh, làm đòng và trổ bông.
  • Tránh ngập úng kéo dài hoặc để ruộng khô hạn trong thời kỳ quan trọng.
• Bón phân cân đối:
  • Bón đủ và đúng lượng phân NPK theo từng giai đoạn sinh trưởng của lúa.
  • Bổ sung phân vi lượng chứa kali, silic, canxi để tăng sức đề kháng cho cây.
  • Tránh bón đạm quá nhiều, đặc biệt trong giai đoạn lúa trổ bông, dễ gây đổ ngã và nhiễm bệnh.

Sử dụng Bio Siêu trị lem lép

• Đặc tính sản phẩm:
  • Là chế phẩm sinh học chuyên dùng phòng và trị bệnh lem lép hạt lúa do nấm và vi khuẩn gây ra.
  • Thành phần chứa hoạt chất sinh học giúp tiêu diệt tác nhân gây bệnh và tăng cường sức khỏe cây trồng.
• Cách sử dụng:
  • Phun Bio Siêu trị lem lép trước giai đoạn lúa trổ bông 7–10 ngày.
  • Lặp lại phun sau trổ 5–7 ngày để bảo vệ bông lúa và hạt non.
  • Liều lượng và cách pha: Theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.
• Hiệu quả mang lại:
  • Hạn chế tối đa tình trạng lem lép hạt lúa, đảm bảo năng suất và chất lượng.
  • Tăng sức đề kháng cho lúa trước các tác động bất lợi từ môi trường.

Bệnh lem lép hạt lúa là một trong những nguyên nhân chính làm giảm năng suất và chất lượng lúa gạo, gây ảnh hưởng lớn đến thu nhập của người nông dân. Để phòng và trị hiệu quả, cần áp dụng các biện pháp canh tác hợp lý như vệ sinh đồng ruộng, sử dụng giống lúa đạt chuẩn, quản lý nước và phân bón một cách khoa học.

Ngoài ra, việc kết hợp sử dụng các chế phẩm sinh học như Bio Siêu trị lem lép sẽ giúp kiểm soát tác nhân gây bệnh, đồng thời tăng cường sức khỏe cây lúa. Khi thực hiện đồng bộ các giải pháp này, bà con có thể nâng cao hiệu quả sản xuất, đảm bảo chất lượng gạo và tăng thu nhập bền vững.

Hãy luôn chủ động theo dõi đồng ruộng, nhận biết sớm dấu hiệu bệnh để có biện pháp xử lý kịp thời, góp phần bảo vệ thành quả lao động của mình! Chúc bà con có 1 vụ mùa bội thu!