Bệnh đạo ôn lúa là một trong những bệnh hại nghiêm trọng nhất trên cây lúa tại Việt Nam và nhiều nước trồng lúa khác. Bệnh gây thiệt hại lớn đến năng suất và chất lượng lúa gạo, đặc biệt trong điều kiện thời tiết thuận lợi cho nấm bệnh phát triển.
Hiểu rõ về bệnh đạo ôn và áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả sẽ giúp nông dân bảo vệ mùa màng một cách bền vững. Mời bà con cùng tìm hiểu chi tiết loại bệnh này với kỹ sư nông nghiệp của Bio Việt Nam qua bài viết dưới đây nhé!
Bệnh đạo ôn lúa là gì? Biểu hiện như thế nào
Bệnh đạo ôn lúa (tên khoa học: Magnaporthe oryzae) là bệnh do nấm gây ra, lây lan nhanh chóng và có thể gây hại ở tất cả các giai đoạn phát triển của cây lúa: từ mạ, đẻ nhánh đến trổ bông và chín sữa.
XEM THÊM:
Biểu hiện bệnh đạo ôn trên lá
Các biểu hiện của bệnh đạo ôn lúa thể hiện trên phần lá lúa gồm:
- Xuất hiện các vết cháy hình thoi, màu xám tro ở giữa, viền nâu đỏ, thường thấy đầu tiên ở lá non.
- Vết bệnh lan rộng, liên kết lại làm lá bị khô cháy từng mảng, lúa kém phát triển.
Biểu hiện bệnh đạo ôn trên cổ bông
- Vết bệnh làm cổ bông bị thối nâu, gãy gục, hạt lép trắng hoàn toàn.
- Là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng “bông trắng”, mất trắng năng suất.
Biểu hiện bệnh đạo ôn trên thân, bẹ, cổ lá
- Vết bệnh màu nâu, dài, phát triển dọc theo thân, làm cây yếu, dễ đổ ngã.
Đặc điểm phát sinh, phát triển bệnh đạo ôn lúa
Bệnh đạo ôn thường phát sinh mạnh khi thời tiết thay đổi thất thường, độ ẩm không khí cao, mưa nhỏ kéo dài và nhiệt độ dao động từ 20 – 28°C.
Thời điểm bùng phát bệnh đạo ôn hại lúa
- Giai đoạn lúa mạ và đẻ nhánh: Bệnh xuất hiện đầu tiên trên lá.
- Giai đoạn lúa làm đòng, trổ bông: Gây hại nặng ở cổ bông, làm mất trắng năng suất nếu không phòng trừ kịp thời.
Điều kiện thuận lợi cho bệnh đạo ôn phát triển
- Ruộng lúa rậm rạp, bón thừa đạm.
- Mưa phùn, sương mù nhiều vào sáng sớm.
- Ruộng thoát nước kém, gieo sạ dày.
Nguyên nhân gây bệnh đạo ôn lúa
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự bùng phát của bệnh đạo ôn, bao gồm cả yếu tố môi trường, giống và cách chăm sóc.
Nguồn bệnh tồn dư
- Tồn tại trong tàn dư cây bệnh vụ trước.
- Lây lan qua gió, nước mưa, công cụ canh tác.
Giống lúa nhiễm bệnh
- Một số giống lúa năng suất cao nhưng lại mẫn cảm với bệnh như OM5451, OM6976, IR50404…
Kỹ thuật canh tác không phù hợp
- Gieo sạ quá dày, bón thừa phân đạm, ruộng ẩm ướt kéo dài.
Hậu quả của bệnh đạo ôn lúa
Nếu không phát hiện và phòng trừ kịp thời, bệnh đạo ôn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa gạo.
Mất trắng năng suất
- Tại các vùng dịch, bệnh đạo ôn cổ bông có thể làm giảm 50 – 70% năng suất, thậm chí mất trắng nếu bông bị lép hoàn toàn.
Gây khó khăn trong thu hoạch
- Cây bị đổ ngã do bệnh thân – cổ lá, làm quá trình thu hoạch khó khăn, tốn công.
Ảnh hưởng đến chất lượng hạt gạo
- Gạo từ lúa nhiễm bệnh thường không đều hạt, tỉ lệ hạt lép cao, dễ mốc sau thu hoạch.
Tăng chi phí sản xuất
- Nông dân phải chi thêm tiền mua thuốc, phân và công chăm sóc.
- Mất công thu dọn ruộng, ảnh hưởng đến thời vụ canh tác tiếp theo.
Cách trị bệnh đạo ôn trên lúa hiệu quả
Khi phát hiện bệnh đạo ôn xuất hiện trên đồng ruộng, bà con cần xử lý nhanh chóng và đúng kỹ thuật để hạn chế lây lan và giảm thiểu thiệt hại.
Ngưng ngay việc bón đạm
- Dừng bón phân đạm, phân lá hoặc thuốc kích thích sinh trưởng.
- Việc bón thêm đạm sẽ làm bệnh phát triển mạnh hơn, lúa dễ nhiễm nặng hơn.
Phun thuốc đặc trị đạo ôn
Tuỳ vào từng giai đoạn lúa phát bệnh đạo ôn để bà con có biện pháp phòng trừ hữu hiệu không làm ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng lúa.
Giai đoạn lúa bị đạo ôn lá
- Dùng các thuốc như: Trizole, Beam, Katana 20SC, Filia 525SE, Amistar Top, Tilt Super 300EC…
- Phun 2 lần cách nhau 5 – 7 ngày nếu bệnh nặng.
Giai đoạn trổ bông – đạo ôn cổ bông
- Phun trước trổ 5 ngày và sau trổ 5 ngày.
- Dùng các loại thuốc đặc trị đạo ôn cổ bông như: Filia, Fuji-One, Validamycin kết hợp Azoxystrobin…
Lưu ý: Phun đều khắp ruộng, đảm bảo ướt đều phần thân, lá, đặc biệt là phần cổ bông khi lúa bắt đầu trổ.
Vệ sinh ruộng sau thu hoạch
- Gom và đốt tàn dư rơm rạ để tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại.
Xới nhẹ đất để phơi ải, hạn chế nguồn bệnh vụ sau.
Luân phiên thuốc và kết hợp sinh học
- Tránh lạm dụng một loại thuốc để giảm nguy cơ kháng thuốc.
- Có thể kết hợp chế phẩm sinh học (nấm đối kháng Trichoderma) để hỗ trợ kiểm soát bệnh lâu dài
Biện pháp phòng trừ hiệu quả
Phòng bệnh đạo ôn lúa cần kết hợp nhiều biện pháp tổng hợp từ khâu chọn giống, kỹ thuật canh tác đến sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hợp lý.
Giống lúa
- Chọn giống kháng bệnh: Ưu tiên các giống có tính kháng đạo ôn như OM9577, OM9582, DS1…
- Luân canh giống: Không nên trồng liên tục một giống dễ nhiễm bệnh trong nhiều vụ.
Biện pháp canh tác
- Gieo sạ thưa hợp lý: Gieo mật độ 80 – 100kg/ha tùy chân đất.
- Quản lý nước tốt: Không để ruộng lúa ngập úng hay thiếu nước kéo dài.
- Bón phân cân đối: Giảm lượng đạm, tăng cường kali và phân vi lượng.
- Vệ sinh đồng ruộng: Thu gom và tiêu hủy tàn dư cây bệnh sau mỗi vụ.
Biện pháp hóa học
- Phun thuốc đúng lúc:
- Giai đoạn 15 – 20 ngày sau sạ: phòng bệnh trên lá.
- Giai đoạn trước trổ 5 – 7 ngày và sau trổ 5 ngày: phòng bệnh cổ bông.
- Một số thuốc đặc trị đạo ôn phổ biến:
- Trizole, Carbendazim, Azoxystrobin, hỗn hợp Fenoxanil + Fluopyram…
- Ưu tiên dùng các loại thuốc thế hệ mới có phổ rộng, lưu dẫn mạnh, ít kháng thuốc.
Lưu ý: Thay đổi hoạt chất và luân phiên thuốc để tránh kháng thuốc. Không nên lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe người dùng.
Bổ sung dinh dưỡng cho lúa tối ưu
Ngoài việc phòng và trừ bệnh đạo ôn lúa để lúa hạn chế bị bệnh đạo ôn thì bà con nên chủ động nâng cao dinh dưỡng cho cây lúa để cây lúa khoẻ, hạn chế sâu bệnh hại.
Bằng cách:
- Giai đoạn lúa mới bắt đầu đẻ nhánh bà con xịt ngay 1 bình Bio siêu đẻ nhánh giúp lúa ra rễ khoẻ, đẻ nhánh to, nhiều nhánh hữu hiệu, lá lúa cứng, xanh. Khi cây lúa khoẻ dù gặp điều kiện thời tiết bất lợi cây lúa cũng rất ít sâu bệnh.
- Giai đoạn lúa trổ đòng bà con xịt ngay Bio siêu rước đòng nhằm hỗ trợ cây lúa vào đòng nhanh, đòng to dài, trổ thoát đồng loại.
- Giai đoạn lúa vô gạo thì bà con xịt ngay Bio vô gạo thần tốc giúp lúa vào hạt chắc tới cậy, không lo bị lem lép. Mặt khác, cây lúa cứng, xanh lá đài không còn bị đạo ôn hay đổ ngã.
Bà con cần tư vấn chi tiết về các sản phẩm của Bio Việt Nam mời liên hệ ngay HOTLINE 087. 633.8197 gặp trực tiếp kỹ sư nông nghiệp của Bio Việt Nam nha!
CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:
Kết luận
Bệnh đạo ôn lúa là mối nguy lớn đối với năng suất và chất lượng sản phẩm lúa gạo Việt Nam. Tuy nhiên, bằng việc chọn giống kháng bệnh, canh tác hợp lý và sử dụng thuốc đúng lúc, bà con hoàn toàn có thể kiểm soát được bệnh. Để bảo vệ mùa màng hiệu quả, cần chủ động theo dõi dự báo dịch bệnh, thăm đồng thường xuyên và áp dụng các biện pháp tổng hợp một cách linh hoạt.
